OBEZITETI TEK FËMIJËT DHE ADOLESHENTËT
Obeziteti është një gjendje e përzier, multifaktoriale e ndikuar nga faktorë individualë gjenetikë dhe jogjenetikë. Obeziteti tek fëmijët dhe adoleshentët shpesh rezulton nga mungesa e aktivitetit fizik, dietat e pashëndetshme që shkaktojnë konsum të tepërt të energjisë ose një bilanc pozitiv energjie që rezulton nga kombinimi i të dyjave.
Ka defekte të rralla të geneve që shkaktojnë obezitet. Këto defekte janë shkaqe të rralla të obezitetit të hershëm pediatrik. Mutacionet genetike në rrugën e sinjalizimit të leptinës dhe defektet e receptorit melanokortin-4 janë shembuj të këtyre kushteve. Obeziteti i hershëm i fëmijërisë mund të jetë rezultat i disa sindromave gjenetike si sindroma Prader-Wili, sindroma Bardet-Biedl, sindroma Alstrom dhe sindroma WAGR. Disa sëmundje endokrinologjike si hipotiroidizmi, mungesa e hormonit të rritjes dhe kortizoli i tepërt mund të shkaktojnë gjithashtu obezitet.
Obeziteti është në rritje në të gjithë botën. Në tridhjetë vitet e fundit, ndërsa numri i individëve obezë në vendet e zhvilluara është dyfishuar tek të rriturit; është trefishuar te fëmijët dhe adoleshentët. Prevalenca në rritje e obezitetit tek fëmijët ka çuar në shfaqjen e sëmundjeve të lidhura me obezitetin në moshë të hershme. Obeziteti i fëmijërisë mund të ndikojë negativisht pothuajse në çdo sistem dhe shpesh shkakton pasoja të rënda si hipertensioni, rezistenca ndaj insulinës, diabeti, apnea obstruktive e gjumit, dislipidemia, mëlçia e yndyrshme dhe komplikime psikosociale.
Ndërsa diabeti tip2 njihej historikisht si një sëmundje që prek vetëm të rriturit, është kthyer në një sëmundje që mund të prekë edhe fëmijët 6-vjeçarë në 20-25 vitet e fundit, paralelisht me rritjen e prevalencës së obezitetit tek fëmijët. Obeziteti i fëmijëve dhe adoleshentëve është një problem që nuk është trajtuar në mënyrë adekuate dhe pret zgjidhje. Obeziteti i fëmijërisë shpesh vazhdon deri në moshën madhore. Fëmijët dhe adoleshentët obezë janë në rrezik të zhvillimit të hershëm të sëmundjeve të lidhura me obezitetin. Trajtimi i hershëm është thelbësor për të arritur humbjen e peshës dhe për të parandaluar ose trajtuar sëmundjet e lidhura me obezitetin. Prandaj, trendi drejt trajtimit të hershëm të obezitetit është rritur.
Aktualisht, opsionet e farmakoterapisë (terapisë me ilaçe) për trajtimin e obezitetit të fëmijërisë janë shumë të kufizuara. Hapi i parë në trajtimin e obezitetit tek fëmijët dhe adoleshentët është ndryshimi i stilit të jetesës. Ndryshimet e stilit të jetesës përfshijnë ndryshime në sjellje dhe në dietë. Këto trajtime kërkojnë një trajtim shumë disiplinor, duke përfshirë një mjek, dietolog, psikolog dhe fizioterapist. Edhe pse këto trajtime janë efektive në periudhen afatshkurtër, shkalla e suksesit të tyre është e ulët në periudhen afatgjatë. Operacionet Bariatrike & Metabolike (BMA) aktualisht duken të jenë metoda më e suksesshme për kontrollin e përhershëm të peshës dhe trajtimin e sëmundjeve të lidhura me obezitetin. Sipas Shoqatës Amerikane për Kirurgjinë Metabolike dhe Bariatrike (ASMBS), BMA indikohet tek adoleshentët me obezitet të moderuar deri në të rëndë, veçanërisht në prani të sëmundjeve shoqëruese (1).
Kriteret e pranueshmërisë:
• BMI ≥35 kg/m2 dhe sëmundje shoqëruese të lidhura me obezitetin ose BMI më e madhe se 120% e përqindjes së 95-të të llogaritur për moshën dhe gjatësinë
• BMI≥40 kg/m2 (edhe nëse nuk ka sëmundje shoqëruese) ose BMI më e madhe se 140% e përqindjes së 95-të të llogaritur për moshën dhe gjatësinë
Kontraindikacionet:
• Obeziteti i trajtueshëm mjekësor
• Abuzimi me alkoolin dhe substancat e demshme
• Planifikimi i shtatzënisë brenda 12-18 muajve pas datës së operacionit
• Çrregullim aktiv i ushqyerjes
• Gjendje njohëse dhe psikosociale e paaftë për t’u përshtatur me rekomandimet pas operacionit dhe ndryshimet e stilit të jetesës
Tek të rriturit, OMB-të kanë treguar se reduktojnë İMT-në, përmirësojnë sëmundjet e lidhura me obezitetin dhe reduktojnë vdekshmërinë. Paralelisht, këto operacione janë aplikuar edhe tek adoleshentët me obezitet të rëndë. Ka pasur një rritje të numrit të OMB-e tek adoleshentët gjatë dekadave të fundit. Rezultatet e panjohura afatgjata, efektet e mundshme në rritje dhe zhvillim dhe natyra e pakthyeshme e të gjithëve, përveç LAGB, j anë shqetësuese. Megjithatë; Studimet kanë treguar se kirurgjia bariatrike është e sigurt dhe efektive tek adoleshentët me obezitet të rëndë (2). Operacionet bariatrike si brezi gastrik i rregullueshëm laparoskopik (LAGB), bypass gastrik Roux-en-Y (RYGB), gastrektomia laparoskopike e mëngës (LSG) kryhen tek fëmijët dhe adoleshentët. LSG aktualisht është operacioni më i zakonshëm që kryhet tek adoleshentët. Rezultatet janë shumë më të suksesshme kur krahasohen me ndryshimet e stilit të jetesës.
Me LAGB, IMT është afërsisht 11.6 kg/m2; Me RYGB, IMT është afërsisht 16.6 kg/m2; Me LSG është arritur humbje rreth 14.1 kg/m2 në IMT . Këto norma janë mjaft të larta dhe të suksesshme në krahasim me metodat e tjera të trajtimit jokirurgjikal. Të tre teknikat kirurgjikale rezultuan në humbje të konsiderueshme në peshë në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme dhe përmirësim të sëmundjeve që lidhen me mbipeshën. Përmirësim i diabetit të tipit 2, rezistencës ndaj insulinës, hipertensionit, dislipidemisë dhe funksioneve jonormale të veshkave u vu re në 65-95% të pacientëve të operuar. (3)
1. Pratt JSA, Browne A, Browne NT, Bruzoni M, Cohen M, Desai A, et al. ASMBS pediatric metabolic and bariatric surgery guidelines, 2018. Surgery for obesity and related diseases: official journal of the American Society for Bariatric Surgery. 2018;14(7):882–901.
2. Inge TH, Zeller MH, Jenkins TM, et al; Teen-LABS Consortium. Perioperative outcomes of adolescents undergoing bariatric surgery: the Teen-Longitudinal Assessment of Bariatric Surgery (Teen-LABS) study. JAMA Pediatr. 2014;168(1):47-53.
3. Givan F. Paulus, Loes E. G. de Vaan,Froukje J. Verdam,Nicole D. Bouvy, Ton A. W. Ambergen, and L. W. Ernest van Heurn. Bariatric Surgery in Morbidly Obese Adolescents: a Systematic Review and Meta-analysis. Obes Surg. 2015; 25(5): 860–878.
